Log in

De negentiger jaren van de vorige eeuw

portret van Maxportret van Haas
Max aan Haas
5/6
Limburg, 15 januari 2021

Dag Haas,

Wat was ik verrast en verheugd door je bijzonder openhartige brief. Ik kreeg er zo’n energie van, dat ik je snel terugschrijf, maar dat betekent echt niet dat ik nu hetzelfde verwacht van jou hoor, neem je tijd. Ontroerend hoe je jouw gevoelens besprak, met name aan de hand van een aantal films die zo’n grote indruk gemaakt hebben. Ik moet eerlijk bekennen dat ik steeds kieskeuriger word bij het selecteren van films, omdat er maar weinigen echt doordringen bij me en me wezenlijk raken, wat ik echt een voorwaarde vind, maar ook ik was ontzettend gecharmeerd en geëmotioneerd door Call me by your Name, niet alleen door de onbevangenheid en, ik geef toe, het voorkomen van de hoofdrolspeler, maar ook omdat het bij mij heel veel herinneringen opriep aan een reeks zomervakanties in Frankrijk met een hele groep vrienden en kennissen.

Via het museum raakte ik bevriend met een Franse galeriehoudster, die net als ik een uitgesproken voorliefde heeft voor de stroming van het symbolisme, voor kunstenaars als Odilon Redon, Gustav Klimt, Franz von Stuck, George Minne, Fernand Khnopff, etcetera. Zij huurde (zelf woonachtig op een pittoresk kasteeltje nabij Parijs) in de zomermaanden voor een aantal weken een (liefst wat vervallen en door de tand des tijds aangetast) kasteel, schitterend en eenzaam gelegen aan de Loire, ofwel elders, waar dan vrienden en kennissen in- en uitvlogen: sommigen bleven de volle periode van een aantal weken, anderen korter, dus het was een komen en gaan van internationale personages, uitgesproken types, met soms ingewikkelde amoureuze ontwikkelingen, diepgaande filosofische gesprekken in het Frans, of gewoon lekker ontspannen uurtjes aan het zwembad.

De één kwam met een antieke oldtimer, de ander met een Bentley, en weer iemand anders met een nostalgische, verroeste Simca. Een bonte pluimage van mensen die allemaal wel van kunst en muziek genoten, en… dat is een must voor de Fransen, van lekker eten houden en daar dan de hele dag mee bezig kunnen zijn en ‘s avonds lang tafelen. De sfeerbeelden, inclusief de verholen intimiteit en genegenheid, zoals die in Call me by your Name zo prachtig loom, ongecompliceerd en dolce far niente-achtig in beeld zijn gebracht matchte helemaal met de sfeer die ik altijd ervoer als ik deel uitmaakte van dat gezelschap.

Jouw opmerking over het feit dat jij je homoseksuele gevoelens blijkbaar niet echt vrij en open hebt kunnen tonen, zoals Elio in de film Call me be your Name, raakte me wel hoor

Helaas is het initiatief ter ziele gegaan, erg jammer, want het was altijd een heel relaxt vooruitzicht voor iemand als ik, die eigenlijk geen vakantievierder is, met een bonte mix van kunst- en cultuurliefhebbers die je niet altijd kende (er was wel een harde kern, waartoe ik ook behoorde) een tweetal weken door te brengen zonder vastomlijnd programma. Op de een of andere manier denk ik nu opeens ook aan Brideshead Revisited (niet de film maar de tv-serie uit 1981 met Jeremy Irons en Anthony Andrews), waarvan de beelden ook nog op mijn netvlies gebrand zijn.

Jouw opmerking over het feit dat jij je homoseksuele gevoelens blijkbaar niet echt vrij en open hebt kunnen tonen, zoals Elio in de film Call me be your Name, raakte me wel hoor. Ik voelde door de regels heen dat het een worsteling moet zijn geweest, en dat je je daardoor ingekapseld voelde, als ik dat zo goed verwoord. Misschien was ik ook zo geraakt, omdat ik zelf nooit enige remming of beperking heb gevoeld vanuit mijn omgeving of familie omtrent het feit dat ik bijvoorbeeld nog steeds single ben, gezegend met enkele oprecht goede, trouwe vrienden en vriendinnen en een hele schare aan dierbaren. Ik heb dat wel eens vergeleken met een diamant die nog heel ruw is, en waarvan elke persoon die jou echt dierbaar is, een vlakje polijst. Al die verschillende facetten maken jou en vormen jou, continu… een altijddurend proces. Bij de ene persoon klikt het juist op het ene vlak, en bij een ander heb je weer raakvlakken op een heel ander terrein.

Het gemis aan kinderen wordt ook altijd ruimschoots gecompenseerd door stagiaires en jonge vakgenoten

À propos film, ik ben heel trots op mijn nichtje, die na haar opleiding aan de Amsterdamse filmacademie onlangs als regisseur een film en tv-serie heeft uitgebracht over een lesbische twintiger, waar ze haar hele ziel en zaligheid in heeft gelegd. Zo fijn, als je zelf geen relatie of kinderen hebt, om dan in elk geval twee nichtjes (naast haar ook mijn petekind) te hebben die je kunt volgen in hun ontwikkeling, dromen en idealen. En zo gaan we ook wel eens samen naar een theater- of dansvoorstelling of in ons favoriete restaurant in de Jordaan Thais eten.

Het gemis aan kinderen wordt ook altijd ruimschoots gecompenseerd door stagiaires en jonge vakgenoten: zo mooi en dankbaar om jongelui op te kunnen stuwen en in te wijden. Doet me denken aan mijn eigen jeugd, en de kansen die ik heb gehad, die levensbepalend kunnen zijn. En tegelijkertijd, dat geef ik grif toe, omdat de jaren nu ook gaan tellen voor mij, is het dat verlangen naar die machtig mooie periode tijdens je jeugd waarin je enerzijds nog geen idee hebt wat je toekomst is, en anderzijds je je daarover ook geen enkele illusies maakt, of zelfs maar enige druk voelt. Tenminste zo heb ik dat ervaren.

Ik herken trouwens bij mij ook wel die sociale kant van jou om als er iets uitdagends gebeurt, dat je er dan ook deel van wilt uitmaken. Zo fijn om met een gouden team van mensen iets moois tot stand te brengen: dat was toen ik startte in de negentiger jaren van de vorige eeuw (haha, klinkt als een stenen tijdperk) bij het museum het geval. We vormden in die pionierstijd met een aantal collega’s een soort piratenclub, dat wil zeggen, we gingen voor meer dan 100 procent elk avontuur aan, alles was nieuw, onontgonnen, we werkten ons een ongeluk, tot ’s avonds laat, omdat dan pas de faxen vanuit Amerika binnenrolden met lappen tekst voor de catalogus, maar we hadden zo’n plezier, durfden heel veel, en gunden vooral elkaar alle credits. We organiseerden zelfs een barbecue op het balkon, of speelden 'Achterwerk in de kast' bij het afscheid van een collega.

De voorzichtigheid, zoals jij die omschreef, kwam toen de zaken professioneler en gestroomlijnder werden, minder chaotisch en meer gestructureerd, maar ook dus minder lef en experiment en daarmee het gevaar van verlies van je eigenheid. Wanneer brak bij jou echt de fase aan dat het spontane karakter weggedrukt werd? Je zegt zelf, dat je meer berekenend bent geworden… en je je toch ook geremd voelde. Benieuwd hoe je voor jezelf die overlevingsmechanismen nu kunt loslaten, en zodoende je eigen persoonlijkheid ten volle tot uiting kan brengen. Het is ook voor mij een valkuil, merk ik.

Ik merk zelf dat ik toch uiteindelijk, naar mijn idee, te weinig vrienden en kennissen fysiek tref

Want natuurlijk, in zekere zin spelen we ook een rol, met name in ons professionele leven. Voor mij was de ontmoeting met de grande dame van de performance-kunst, Marina Abramovič, en haar discipelen, een eye-opener. Je moet echt eens op internet kijken naar fragmenten uit haar performance The Artist is Present in het MoMA in New York. Ze dwingt je om via haar intense blik ook naar je eigen innerlijk op zoek te gaan, en het is prachtig om te merken hoe de verstilling en enkel haar aanwezigheid heel diepe emoties kan teweegbrengen. Misschien wel de loutering die jij ook omschrijft bij jouw leeftijdsgenoten? En wat ik zo boeiend vind is het besef dat alleen al iemands présence iets echt ontroerends bij anderen teweeg kan brengen: is dat iets wat jij ook ervaart bij jouw optredens/coaching, of waarvan je je bewust bent? Ik had het er laatst over met een goede vriendin die ook mensen coacht. Ik vind dat een heel boeiend gegeven.

Je spreekt van een hechte groep vrienden, maar hoe ervaar je dat in deze tijd? Ik merk zelf dat ik toch uiteindelijk, naar mijn idee, te weinig vrienden en kennissen fysiek tref en bijna het gevoel heb dat ik ze wat verwaarloos. Komt ook omdat mijn vriendenkring enorm divers is en ze vaak niet in de buurt wonen. Maar als ik lees dat jij ervaart hoe mensen zich veel meer openstellen, op zelfonderzoek gaan en erachter komen wat hen wezenlijk drijft, dan heb ik de indruk dat jij ondanks de coronabeperkingen toch nog best nauwe contacten onderhoudt met je vrienden. En is het coachen ook niet gebonden aan beperkingen? Of hoe gaan nu die trainingen en gesprekken? Hoor graag hoe je zowel in je coaching als vriendenkring nu dealt met de situatie, en hoe voor jou en hen de beperkingen uitpakken. Met andere woorden, of je er zelf gemakkelijk tussendoor laveert.

O ja, en ik zou je nog mijn ideeën over de heilzame werking van de kunst uit de doeken doen, maar die zal ik bewaren voor de volgende keer, want dat is wel een uitgebreid nieuw epistel waard. Ik vond nu een reactie op jouw essentiële levenskwesties veel meer opportuun.

Nogmaals veel dank voor jouw openhartigheid, en de zoektocht naar het wezen der dingen: het deed me echt goed en verheug me dan ook al op jouw volgende brief.

Hartelijks,

Max

linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram